Καλά Χριστούγεννα και Καλή Χρονιά

Σας ευχόμαστε καλές γιορτές
δύναμη και υγεία για τη νέα χρονιά

Αρχιτεκτονικά Θέματα Νο 5

Αρχιτεκτονικά Θέματα
Νο 5/1971

Περιεχόμενα

1. Οι επιστήμες του ανθρώπου και το τεχνητό περιβάλλον, του Σ.Ι. Κονταράτου
- Η πόλη
- Κοινωνική επικοινωνία και μητρόπολη του K. W. Deutsch
- Για μια στρατηγική του αστισμού του H. Lefebvre
- Η γειτονιά
- Συμπεράσματα για το σχεδιασμό του ανθρώπινου περιβάλλοντος από μια κοινωνιολογική θεώρηση της αστικής γειτονιάς της S. Keller
- Η κατοικία
- Η απελευθέρωση των ανθρώπων διαμέσου της κατοικίας του P. Chombari de Lauwe
- Το σπίτι και η ποιητική του χώρου του G. Bachelard
- Οι κρυφές διαστάσεις του αρχιτεκτονιμένου χώρου
- Ψυχολογία του αρχιτεκτονιμένου χώρου του P. C. Racamier
- H γλώσσα του χώρου του E. T. Hall - Ο δυνητικός χώρος στην αρχιτεκτονική της S. K. Langer

2. Άνθρωπος και τεχνητό περιβάλλον, επιμέλεια του Π. Κουλέρμου
- Άνθρωπος και περιβάλλον. Μια εισαγωγή του Θ. Κιτσόπουλου
- Σύγχρονη κοινωνία και περιβάλλον. Απόψεις κοινωνιολόγων της Κ. Δ. Σπινέλλη
- Συνειδητοποιώντας το "περιβάλλον"
- Άνθρωπος, περιβάλλον και χωροταξία του Στ. Χ. Βαγιανού
- Ανατομία οργανώσεως χώρου. Σημειώσεις του Π. Κουλέρμου
- Προβλήματα δομής του μικροπεριβάλλοντος του Ν. Καλογερά
- Η ολιγαρχία των δημιουργών του περιβάλλοντος του Γ.Δ. Πατέλλη
- Άνθρωπος - Περιβάλλον - Επικοινωνία του Μ. Κατζουράκη
- Εργασία, έργο και αρχιτεκτονική του K. Frampton

3. Αρχιτεκτονική - Πολεοδομία
- Τέχνη και αρχιτεκτονική: αντί-αυταρχικές διαδικασίες του Δ. Φατούρου
- Η παραγωγή του τεχνητού περιβάλλοντος και το παραγωγικό σύστημα της Μ. Μαντουβάλου - Η πόλη σαν βιοσύστημα του Γ. Σαρηγιάννη
- Η έρευνα των οραματιστών στην πολεοδομία της Σ. Τζάκου

4. Κτίρια εκπαιδεύσεως
- Σκέψεις πάνω στην οργάνωση και δομή των συγχρόνων πανεπιστημιουπόλεων των Γ. Πολυδωρίδη και Ν. Πολυδωρίδη
- Πρόταση για τη νέα Πανεπιστημιούπολη των Βρυξελλών των Γ. Πολυδωρίδη, Ι. Στεφάνου

5. Κεφάλαια από την ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας
- Η αρχιτεκτονική στην Αθήνα στα χρόνια του Αδριανού του Χ. Μπούρα
- Ένας μεταβυζαντινός τρούλος από το Μοναστήρι του Οσίου Λουκά της Λ. Φιλιππίδη - Μπούρα

6. 22 Έλληνες αρχιτέκτονες
- Επιβατικός σταθμός στον Πειραιά. Ι. Λιάπης και Η. Σκρουμπέλος
- Μαιευτήριο Λητώ στην Αθήνα, Κ. Κυριακίδης - Φοιτητική εστία στη Θεσσαλονίκη, Ν. Δεσύλλας, Δ. Κονταργύρης, Α. Λαμπάκις και Π. Λουκάκης
- Τουριστικές εγκαταστάσεις στη Μυρίνα, Λήμνος, Α. Τομπάζη
- Ξενοδοχειακό συγκρότημα στη Νάουσα της Πάρου, Κ. Γκάρτζος, Η. Γουναρόπουλος & Α. Κωστίκας
- Επέκταση τουριστικού συγκροτήματος στη Βουλιαγμένη , Α. Γεωργιάδης & Κ. Δεκαβάλλας
- Προσθήκη πτέρυγας δωματίων σε ξενοδοχείο στην Αίγινα, Κ. Δεκαβάλλας
- Μοναστηριακό συγκρότημα στο Λουτράκι, Κ. Γκάρτζος, Η. Γουναρόπουλος & Α. Κωστίκας
- Σταθμός αυτοκινήτων στον Πειραιά, Κ. Μπίτσιος & Ν. Πετριόλι
- Υποκατάστημα - Πολυϊατρείο ΙΚΑ στην Πύλη Αξιού, Θεσσαλονίκη, Ε. Βακαλοπούλου
- Giuliano - Γυμνάσιο στον Αγ. Δημήτριο, Αθήνα, Τ. Χ. Ζενέτος
- Ξενοδοχείο 1200 κλινών στην Αθήνα, Τ. Χ. Ζενέτος
- Υποκατάστημα Εθνικής Τραπέζης στη βιομηχανική ζώνη Θεσσαλονίκης, Τ. Χ. Ζενέτος
- Κτίριο γραφείων της Εθνικής Τραπέζης στην Αθήνα, Κ. Δεκαβάλλας & Γ. Τσιβεριώτης
- Τουριστικό συγκρότημα στην Κέρκυρα, Κ. Γκαρτζος, Η. Γουναρόπουλος & Α. Κωστίκας
- Ξενοδοχείο στην Κέρκυρα, Μ. Φωτιάδης - Εμπορικό κέντρο στην Αθήνα, Μ. Φωτιάδης
- Εργοστάσιο πλαστικών σκαφών αναψυχής στην Αίγινα, Μ. Φωτιάδης

7. Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί
- Δημοτική Βιβλιοθήκη στη Θεσσαλονίκη
- Μέγαρο Έλληνος αγρότη στην Αθήνα
- Μέγαρο ΟΛΠ - Δικαστικό μέγαρο στην Αθήνα
- Συγκρότημα κατοικιών στο Καστρί
- Ξενοδοχείο στην Πάτρα
- Πνευματικό κέντρο στην Κοζάνη

8. Σπουδαστικές εργασίες
- Πρώτη προσέγγιση στην αλλησυσχέτιση των λειτουργιών κέντρου και κατοικίας, Θ. Βεργόπουλος, Κ. Δασκαλάκης & Σ. Χαλκιάς
- Κινητός εργατικός οικισμός, Μ. Μπαμπάλου & Α. Νουκάκης
- Εξυγίανση εμπορικού κέντρου Αθηνών, Μ. Καμχής
- Η χρήση μοντέλων στην πολεοδομία
- Μεθοδολογία περιφερειακής αναλύσεως και επεμβάσεως, Θ. Δραγώνας
- Μοντέλο κατανομής αστικού πληθυσμού. Εφαρμογή στην Καλαμάτα, Α. Βοϊβονδα, Σ. Κοντός & Ε. Μαυράκη
- Ένταξη παιδικών χώρων στην πόλη, Α. Πανταζής
- Δομές επικοινωνίας και πόλη, Τ. Πικούνης & Α. Χατζηδάκης
- Ελεύθερος χρόνος, Σ. Γιάννας & Α. Τριποδάκης
- Μεθοδολογία ανανεώσεως ιστορικού οικιστικού συνόλου. Συνοικία Παναγιάς στην Καβάλα, Ζ. Νομικού & Κ. Ράμμου
- Μεθοδολογία για τη λύση του αρχιτεκτονικού προβλήματος. Εφαρμογή: διαφημιστικό πρακτορείο, Α. Κάρτας
- Διερεύνηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην κατοικία, Κ. Καραλέτσου & Α. Κουράκης
- Πλοίο για ελεύθερο χρόνο στη θάλασσα, Γ. Γενιάς & Β. Νέντης
- Μονοεφελκυόμενες κατασκευές, Ν. Γκορτσιος & Δ. Χατζηδήμος
- Τέσσερις παραλλαγές μιας κατοικίας, Τ. Εξαρχόπουλος

9 Χρονικό
- Alvar Aalto, ο ουμανιστής της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, του Γ. Π. Λάββα
- Φωτογραφικό αρχείο νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδας.

Τεχνικές Οδηγίες για τον ΚΕΝΑΚ

Διατίθενται για δανεισμό, από τη βιβλιοθήκη του ΤΕΕ - Τμήμα Δυτικής Κρήτης η Α έκδοση (Ιούλιος 2010) των ΤΟΤΕΕ που αναφέρονται στην εφαρμογή του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ). Συγκεκριμένα:

ΤΟΤΕΕ 20701-1/2010

Αναλυτικές Εθνικές Προδιαγραφές Παραμέτρων για τον Υπολογισμό της Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων και την Έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης

ΤΟΤΕΕ 20701-2/2010

Θερμοφυσικές Ιδιότητες Δομικών Υλικών και Έλεγχος της Θερμομονωτικής Επάρκειας των Κτηρίων

ΤΟΤΕΕ 20701-3/2010

Κλιματικά Δεδομένα Ελληνικών Περιοχών

ΤΟΤΕΕ 20701-4/2010
Οδηγίες και Έντυπα Ενεργειακών Επιθεωρήσεων Κτιρίων, Λεβήτων & Εγκαταστάσεων Θέρμανσης και Εγκαταστάσεων Κλιματισμού.

Σεμινάρια για νέους μηχανικούς - ΤΕΕ/ΤΚΜ:2009

Υλικό από τα ενημερωτικά σεμινάρια που διοργάνωσε του ΤΕΕ-Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, τον Οκτώβριο του 2009, για τους νέους μηχανικούς.

Φορολογικά Θέματα Νέων Μηχανικών Εισηγήτρια: Μπόσκου Βασιλική, πρ. Επιθεωρήτρια ΔΟΥ

Μελέτη και Κατασκευή Δημοσίων Έργων Εισηγήτρια: Παλιεράκη Ειρήνη, Π.Μ.

Υγιεινή και Ασφάλεια στα Τεχνικά Έργα Εισηγήτρια: Περτζινίδου Μαρία, Π.Μ.

Τεχνικός Ασφαλείας στη Βιοτεχνία - Βιομηχανία Εισηγητής: Γραμμένος Οδυσσέας, Μ.Μ

Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός - μέρος Α

Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός - μέρος Β

Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός - μέρος Γ

Κτιριοδομικός Κανονισμός

Πρόσφατες τροποποιήσεις ΓΟΚ (Άρθρο7 και 11) και Κτιριοδομικού κανονισμού (Αρθ 3) Εισηγήτριες: Δελή Σοφία Α.Μ., Σιόγκα Όλγα Α.Μ., Κυριμλίδου Ελένη Α.Μ., Χρυσάκη Μαρία Α.Μ

Διαδικασίες σκυροδέτησης - επίβλεψη κατασκευής κτιριακών και λοιπών τεχνικών έργων Εισηγητής: Διδασκάλου Γεώργιος, Π.Μ.

Γεωτεχνικές μελέτες - γεωτεχνικές εκθέσεις στα κτιριακά έργα Εισηγητής: Διδασκάλου Γεώργιος, Π.Μ.

Τρόπος έκδοσης οικοδομικών αδειών - Προδιαγραφές

Παράρτημα Εισηγήτρια: Μητρακάκη Αναστασία, Π.Μ

Αμοιβές Μελετών Ιδιωτικών Έργων Εισηγητής: Εβρένογλου Βασίλης Η.Μ.

Οργάνωση εργοταξίου - Επίβλεψη- Κατασκευή κτιριακών έργων Αλεξιάδης Παντελής Π.Μ.

Αδειοδότηση Βιομηχανικών - Βιοτεχνικών Εγκαταστάσεων

Αμοιβές Εισηγητής: Γραμμένος Οδυσσέας, Μ.Μ

Σύνταξη Τοπογραφικού διαγράμματος (Συμβολαίου και οικοδομικής άδειας) Αμοιβές Εισηγητής: Μουρμούρης Άκης, Α.Τ.Μ.

Πυροπροστασία Εισηγητής: Εβρένογλου Βασίλειος, Η.Μ

Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Εισηγητής: Μυλωνάς Σωτήριος, Π.Μ.

Μελέτη και Επίβλεψη εγκαταστάσεων καυσίμου αερίου Εισηγητής: Ευγενίδης Γεώργιος, Μ.Μ.

Μελέτη Θερμομόνωσης - Ύδρευσης - Αποχέτευσης και Η/Μ Εγκαταστάσεων Εισηγητής: Πιστοφίδης Βασίλειος, Μ.Μ.

555 KUBIK: How it would be if a house was dreaming

555 KUBIK | facade projection from urbanscreen on Vimeo.

The conception of this project consistently derives from its underlying architecture - the theoretic conception and visual pattern of the Hamburg Kunsthalle. The Basic idea of narration was to dissolve and break through the strict architecture of O. M. Ungers "Galerie der Gegenwart". Resultant permeabilty of the solid facade uncovers different interpretations of conception, geometry and aesthetics expressed through graphics and movement. A situation of reflexivity evolves - describing the constitution and spacious perception of this location by means of the building itself.

Production: urbanscreen.com

Art Direction: Daniel Rossa - rossarossa.de

Technical Director: Thorsten Bauer
3D Operator: David Starmann shineundsein.de
Sound Design : Jonas Wiese

Realized with mxwendler.net mediaserver

555 KUBIK was awarded a Silver Lion in Cannes [canneslions.com] and Silver by the
Art Directors Club Germany [adc.de]

Άρθρο της Εβδομάδας

Η αισθητική συνέπεια ή ο αισθητικός αχταρμάς του αστικού περιβάλλοντος
του κ. Ν. Βίττη στην εφημερίδα Αυγή στις 28-06-2009

Καθημερινά περνάω από την τριγωνική νησίδα, απέναντι από το Χίλτον, στην διασταύρωση των λεωφόρων Β. Σοφίας και Β. Κωνσταντίνου, και παρατηρώ τις διαχρονικές επεμβάσεις σ’ αυτήν. Η νησίδα αυτή, με την ονομασία «Πλατεία Μεγάλης του Γένους Σχολής» --σκαλισμένη σε μαρμάρινη στήλη-- εκτός από το χορτάρι και κάποιους θάμνους είναι «εξοπλισμένη» με μια μαρμάρινη στήλη με την κεφαλή του Κ. Οικονόμου εξ Οικονόμων, τον «Δρομέα» του Κ. Βαρώτσου, ένα σιντριβάνι από τον τέως δήμαρχο Αθηνών Δ. Αβραμόπουλο, κάποια μεταλλικά κουτιά με ηλεκτρικές ασφάλειες για την ηλεκτροδότηση των «εκθεμάτων», και τελευταία με τη λουλουδάτη επιγραφή «Αθήνα» σε άσπρο παραλληλόγραμμο φόντο στα πόδια του «Δρομέα» -- μάλλον ταφόπλακα της Αθήνας θυμίζει.

Κάποιες πρόσφατες κατασκευές, επί του πεζοδρομίου, με άνθη που παρέπεμπαν σε πολυώροφη γαμήλια τούρτα, ευτυχώς απομακρύνθηκαν. Μάλλον επειδή ξεράθηκαν. Η συσσώρευση τόσο αντιφατικών, εννοιολογικά και αισθητικά, πραγμάτων καθιστά αμέσως τον χώρο «αντιπαθητικό» -- ένα τραπεζάκι με δεκάδες μπιμπελό σουβενίρ εποχών και δημαρχιακών ματαιοδοξιών. Ταυτόχρονα, αποτελεί μια μικρογραφία των προβλημάτων που σχετίζονται λιγότερο με την έλλειψη χώρων, και κυρίως με την έλλειψη ταυτότητας ή άποψης (πολιτικής, αισθητικής κ.λπ.).

Η συσσώρευση ετερόκλητων στοιχείων συχνά δεν αποδυναμώνει απλώς την αισθητική αξία ή τον συμβολισμό των έργων (αρχιτεκτονικών ή καλλιτεχνικών), αλλά τα υποβαθμίζει ή τα αναιρεί. Ξεκινώ με τρία παραδείγματα από τη Θεσσαλονίκη: το Αρχαιολογικό Μουσείο, τον πύργο του ΟΤΕ και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, για να καταλήξω στο πολυσυζητημένο Μουσείο της Ακρόπολης.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, σχεδιασμένο από τον Πάτροκλο Καραντινό, κηρυγμένο διατηρητέο κτίριο, περιφράχθηκε πρόσφατα με τσιμεντένιο τοιχίο. Όμως αυτή η πρωτοβουλία, υπαγορευμένη ίσως από λόγους προστασίας του αύλειου χώρου, περιορίζει σημαντικά την «οπτική απόλαυση» του αρχιτεκτονήματος στο σύνολό του. Σαν λαθραίοι θεατές θερινού σινεμά, από τα γειτονικά μπαλκόνια πια, δεν βλέπουμε παρά τμήμα της οθόνης.

Ανάλογη είναι η περίπτωση του πύργου του ΟΤΕ. Το κατά την άποψή μου απαίσιο συνεδριακό κέντρο «Ι. Βελλίδης» και οι επεμβάσεις --εδώ τουλάχιστον κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού-- στην είσοδο της ΔΕΘ κάνουν το κτίριο να φαίνεται ανάπηρο. Ο κατά τα άλλα αξιόλογος σχεδιασμός της εισόδου δεν φαίνεται καθόλου να λαμβάνει υπόψη του την ύπαρξη του πύργου -- ο οποίος, ανεξάρτητα από την αισθητική του αξία, παραμένει ένα σύμβολο της πόλης.

Η μοίρα του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, αυτού του αριστουργήματος του Κυριάκου Κρόκου, ήταν να αποκτήσει έναν ογκώδη γείτονα, το κτίριο του Δημαρχείου Θεσσαλονίκης, το σχέδιο του οποίου επιλέχθηκε μετά από πανελλήνιο διαγωνισμό. Καθώς το έργο ολοκληρώνεται, διαπιστώνει κανείς ότι δεν πρόκειται μόνο για πρόβλημα μεγέθους αλλά κυρίως τοποθέτησης και έλλειψης ταυτότητας.

Κι ενώ η αδιαφορία ή η άγνοια των εμπλεκομένων φορέων και δημόσιων λειτουργών για τέτοιες αισθητικές παραφωνίες συνεχίζεται, η διοίκηση έρχεται να επιβάλει την «τάξη» απαγορεύοντας «να υπάρχουν εμφανή μπετά» σε νεοαναγειρόμενο κτίριο κοντά σε εκκλησάκι του 15ου αιώνα, σε περιοχή που δεν βρίσκεται μέσα σε κάποιο παραδοσιακό οικισμό, ώστε να υπαγορεύεται η χρήση συγκεκριμένων υλικών ή η υιοθέτηση συγκεκριμένης κτιριολογικής φόρμας. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι η χρήση ορισμένων υλικών αλλά ο τρόπος χρησιμοποίησής τους. Και σημαντικότερο πρόβλημα όλων, η ένταξη του κτιρίου στον χώρο και η διάπλαση των όγκων του. Τα δύο τελευταία --ένταξη του κτιρίου στον χώρο και διάπλαση των όγκων του (που συνήθως «ξεχνιούνται», αν δεν αγνοείται παντελώς η σημασία τους)-- είναι οι κύριες αιτίες αλλοίωσης του τοπίου στην Ελλάδα.

Κι έρχομαι στο πολύπαθο μουσείο της Ακρόπολης και στην περίφραξή του. Εδώ μπορεί να πει κανείς πως η επιλογή στηρίζεται στην επιδιωκόμενη συνέπεια σε σχέση με την περίφραξη του κτιρίου Βάιλερ, που περιφράσσει ελάχιστο τμήμα της περιμέτρου του τετραγώνου. Το ζήτημα δεν είναι αισθητικό ως προς το κάλλος ή την αξία και την ιστορική αναφορά της περίφραξης, αλλά ως προς τη συνέπεια του περιβλήματος με το περιεχόμενο. Η αντίθεση είναι, πολλές φορές, όχι μόνο επιθυμητή αλλά πιθανόν και μονόδρομος, καθώς αναδεικνύει τα διαφορετικά μέρη· εδώ όμως δεν τίθεται καν ζήτημα άποψης, με σκοπό την ανάδειξη ούτε του ενός κτιρίου ούτε του άλλου.

Η εικόνα του «αισθητικού πλουραλισμού»(;) συμπληρώνεται από την είσοδο του σταθμού του μετρό. Ορθομαρμάρωση --με λευκό μάρμαρο-- των τσιμεντένιων τοίχων που περιβάλλουν τον σταθμό και στη μια άκρη του κτιριακού συμπλέγματος της εισόδου (μη χρηστικής αξίας για τους επιβάτες του μετρό, πιθανότατα ηλεκτρικού υποσταθμού ή άλλων μηχανολογικών εγκαταστάσεων) απλώς βαμμένο ανεπίχριστο σκυρόδεμα και μεταλλική πόρτα μεγάλης επιφάνειας. Ο συνδυασμός όλων αυτών κάνουν κάποιους από εμάς να θέλουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας αλλού.

Αλλά ίσως όχι όλους. Σκεφτείτε το επίσης πολύπαθο κτίριο Φιξ στη Συγγρού, έργο του Τάκη Ζενέτου, που σήμερα χάσκει κολοβό, παρά τις υποσχέσεις περί αποκατάστασής του πλάι στον σταθμό του Μετρό και το πάρκινγκ, έχοντας πλέον αλλοιωθεί ριζικά λόγω των έργων για την κατασκευή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, δείγμα κι αυτό αισθητικής ασυνέπειας. Οι κάτοικοι πέριξ του κτιρίου ζητούσαν την κατεδάφισή του. Παρατηρώντας, όμως, ένα-ένα τα κτίρια που το περιβάλλουν, στα οποία κατοικούν οι διαμαρτυρόμενοι πολίτες, κατέληξα ότι μάλλον θα έπρεπε να κατεδαφίσουν όλα τ’ άλλα κτίρια και να μεταφέρουν τους ενοίκους τους να κατοικήσουν στο κτίριο του Φιξ. Σίγουρα, θα ήταν αισθητικά πιο συνεπές.

*Ο Νίκος Βίττης είναι μουσικοσυνθέτης

Κώστας Αξελός: Η πόλη – πρόβλημα

αναδημοσίευση από το wordcity

Τα αποσπάσματα από το κείμενο του Κώστα Αξελού “Η πόλη – πρόβλημα”
είναι από την έκδοση του κειμένου από το περιοδικό “Χάος”.
μετάφραση: Κωστής Παπαγιώργης.


“αυτή η πόλη, που στα μάτια τα δικά μου, αργοπεθαίνει,
μέσα στα μάτια ενός μικρού παιδιού, θα είναι ο παράδεισος”

Πρόκειται για την πόλη. Πρόκειται για το πρόβλημα. Πρόκειται πριν απ’ όλα για ένα ενωτικό σημείο που συνδέει την πόλη και το πρόβλημα. Πρόκειται για την πόλη-πρόβλημα. Το ίδιο το όνομα της πόλης, άστυ, συμπορεύεται με ένα άλλο όνομα, την αστυνομία. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε και λειτουργεί παντού, σε όλα τα καθεστώτα χωρίς καμιά εξαίρεση. Επίσης οι ποικίλοι αναρχισμοί ενέχουν μόνο ένα ψήγμα “αλήθειας” ή ασυνεπούς απαίτησης απέναντι και μέσα στην “πραγματικότητα”.

Η πόλη του χώρου και του χρόνου

Ο Σοφοκλής, που συνελάμβανε το κοντινό και το απόμακρο, επέτρεψε στον χορό της Αντιγόνης να ορίσει τον άνθρωπο: υψίπολις άπολις. Η ελληνική λέξη πόλις θα μπορούσε να απορρέει από το πέλειν: είναι εν τω γίγνεσθαι.

Στο παιχνίδι του είναι εν τω γίγνεσθαι (του Κόσμου) η πόλη διανοίγει και προσφέρει τόπους – χρονικούς πάντα – που, θεσμιζόμενοι, θεσμιζόμενοι οι ίδιοι, ελευθερώνουν και γεννούν χώρους.

Η πόλη δεν είναι μόνο μέσα στον χώρο, για να ταξινομεί τον χώρο, τυφλή απέναντι στον τόπο και στο ά-τοπο. Γιατί οι τόποι δεν είναι απλά χωρικοί: μας προδιαθέτουν για τον χώρο, που διέπεται από τον χρόνο. Η πόλη, συνεπώς, υπάρχει κι αυτή μέσα στις διαστάσεις του χρόνου.

Τι κάνει μια πόλη μέσα στον χρόνο;

Από την ίδρυσή της έως τον θάνατό της, η πόλη, εντοπίζει την περιπλάνηση και πλανάται η ίδια. Εμείς οι άνθρωποι, περιπλανόμαστε επίσης επισκεπτόμενοι, εξερευνώντας και εκμεταλλευόμενοι αρχαιολογικά και τουριστικά τις νεκρές πόλεις.

Ο θάνατος της πόλης

Ο θάνατος δεν πλήττει τις πόλεις μόνο όταν εκκενώνονται. Την εποχή της άνθησής τους, ως μητροπόλεις, είναι νεκροπόλεις. Άλλωστε είναι πέρα για πέρα λογικό: η πόλη καταλήγει στον θάνατο, όπως η γέννηση της ενέχει τον θάνατο: η πόλη ήταν η φοβερή ανοιχτή πληγή στην καρδιά της καταπράσινης φύσης.

Η θεμελίωση μιας πόλης πρέπει να ερευνηθεί, και δεν σημαίνει ότι αυτός ο μύθος τελειώνει με τον θάνατο της πόλης.

Η δεύτερη φύση της πόλης

Η πόλη, μετά από την θεμελίωση και την ακμή της, αναπτύσσει μια δεύτερη φύση: μια τεχνητή φύση, λίγο ως πολύ πλασμένη από τους ανθρώπους. Εγκαθιδρύεται η εποχή του διάκοσμου, καθώς όλα τα ζωντανά ή τεχνητά στοιχεία χρησιμεύουν για διάκοσμος και ο διάκοσμος προσφέρεται ως τροφή στην μηχανοκρατούμενη βιομηχανική κοινωνία. Κατά συνέπεια, δεν είναι φυσικό να διατηρούμε μια έμμονη νοσταγλία για ό,τι είναι αγροτικό και ειδυλλιακό, επαρχιωτικό και φυσικά παραμυθένιο. Η δεύτερη φύση της πόλης, η τεχνητή φύση, ονομάζεται, από την αυγή της παρακμής του μοντερνισμού νεκρή φύση.

Υπακούοντας στον νόμο της Εντροπίας

Μόνο που δεν πρέπει να κάνουμε επίδειξη απαισιοδοξίας, – υπάρχει επαύριο. Εκ νέου, κάποια μέρα, οι ισχυρές και ασφυκτικές πολιτείες θα καταντήσουν ένας σωρός ερείπια, πνιγμένα στα αγριόχορτα, υπακούοντας στον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής, τον νόμο της Εντροπίας, υποκύπτονας σχεδόν χωρίς αντίσταση στην ενόρμηση του θανάτου, επισπεύδοντας ενεργά τη θανάσιμοη μοίρα κάθε πολιτισμού, ενδέχεται ότι οι κατασκευαστές και οι κάτοικοι αυτών των μεγάλων συνόλων που αποκαλούνται πόλεις θα “θελήσουν” να πεθάνουν, χαρίζοντας τη νίκη στις καταστροφικές δυνάμεις, – που καταστρέφουν αυτούς και τις πόλεις “τους”.

Η ζωή της πόλης

Το σημαντικό είναι ότι η επιθυμία για ζωή και η θέληση για ζωή τέμνονται με την επιθυμία του θανάτου και τη θέληση του θανάτου, μέσα σ’ ένα κόσμο όπου ξυχύνονται οι δυνάμεις της λήθης. Εντούτοις δεν λέμε ότι ο θάνατος παρουσιάζεται αναγκαστικά όταν τον επικαλούνται. Και η ζωή πως ξεχύνεται; Η πόλη ριζώνει μέσα στον “κόσμο της ζωής”. Αυτός ο κόσμος κατάντησε άθλιος και χαμερπής. Κατά συνέπεια ο κόσμος της πόλης ζει και πεθαίνει από προσποιήσεις και ομοιώματα, από αυταπάτες και αντικατοπτρισμούς. Μέσα σε μια εποχή που θα ήθελε να είναι αφηρημένα δημοκρατική και πραγματώνεται τόσο ατελώς όσο ο χριστιανισμός και ο σοσιαλισμός πραγματώθηκαν και δεν πραγματοποιήθηκαν, αντηχεί το σύνθημα: όλα είναι ίσα. Αυτό το δημοκρατικό μηδενιστικό σύνθημα, ας είναι έτσι, δεν καταλήγει στην υπέρτατη ισότητα, την ισότητα του θανάτου; Επίσης, το κράτος του Δήμου, δηλ. η Δημοκρατία, (η Δημοκρατία που είναι προέλευση, θεμελίωση, αποτέλεσμα και ανθέμιο των πόλεων σε αυτούς του καιρούς της προϊούσας αποβλάκωσης) δεν είναι εσταυρωμένη και ταυτόχρονα πεισιθάνατη;

Ο ρυθμός της ζωής

Εντούτοις, η πόλη δεν πλαισιώνει μόνον τον θάνατο, δεν πλαισιώνεται μόνο από τον θάνατο. Η πόλη βαδίζει επίσης στον ρυθμό της ζωής. Η πόλη δεν είναι αποκλειστικά το πλαίσιο ή τα συμφραζόμενα όπου εγγράφονται και απορρέουν, επίσης, τα ανθρώπινα συναπαντήματα και οι συναντήσεις των ανθρώπων με το μη ανθρώπινο. Δεν απλώνεται απλά σαν ένα τυπωμένο κείμενο υπό συμπλήρωση, παρότι συμβαίνει κι αυτό, που κάποτε γράφτηκε και τυπώθηκε (από τον Β. Ουγκώ). Η πόλη φέρει την ορμή της ζωής και φέρεται από αυτή: η πόλη, παιχνίδι σύνθεσης ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, μέσα στους όγκους της, στα κενά και στο φως της, σφύζει από ζωή.

Η πολεοδομία

Αλλά τότε γιατί μας δίνει την τόσο ισχυρή εντύπωση ότι συνταράσσεται από τους σπασμούς της αγωνίας; Τάχα “γιατί” οι χωριάτες και οι ορεσίβιοι, καθώς και οι νησιώτες σπεύδουν προς τις πόλεις; Όταν κάτι μπαίνει στη φάση της επιθανάτιας αγωνίας , που διαρκεί πάρα πολύ και συνεχίζεται οιινεί απεριόριστα, τότε εμφανίζονται οι σωτήριοι ισμοί, κουρασμένοι από τα πριν, αν όχι ήδη εξαντλημένοι. Έτσι, σε βοήθεια της πόλης, σπεύδει η πολεοδομία που δεν σπαζοκεφαλιάζει με τη σκέψη. Η πολεοδομία είναι η θεωρία και η πρακτική των πόλεων. Δεν υπάρχει μόνο πολεοδομία, υπάρχουν διάφορες πολεοδομίες, που πολλαπλασιάζονται σαν καρκίνοι. Σύμφωνα με μια από τις σπάνιες βαθιές ρήσεις του Le Corbusier “η πόλη είναι σαν καρκίνος που υγιαίνει”. Τι κάνουν οι πολεοδομίες, αυτοί οι καρκίνοι που κάνουν μεταστάσεις; Υπακούουν στον τρισδιάστατο ρυθμό του χρόνου, χωρίς να συλλαμβάνουν την ενότητα των διαστάσεών του. Φαντάζονται ότι στοχάζονται πάνω στον χώρο και ότι τον ταξιθετούν τεχνικά, παραγνωρίζοντας τους τόπους από τους οποίους αποκαλύπτεται και αφήνεται να οικοδομηθεί ο χώρος.

Οι 3 τάσεις της πολεοδομίας

1. Υπάρχει μια πολεοδομία παρελθοντολογική, αφελώς ρομαντική, αντιδραστική, όπως λένε, και στην πραγματικότητα φυσιοκρατική. Θέλει να πάει αντίθετα στο πλανώμενο ρεύμα του χρόνου, να επανέλθει στο παρωχημένο παρελθόν, να αναβιώσει τον παλιό καιρό των όμορφων μικρών πόλεων. Αναίσθητη μπρος σ’ αυτό που στο παρελθόν δεν παρέρχεται, αυτή η πολεοδομία αγνοεί το σύστημα των γενικών παιχνιδιών που κυριαρχούν στην οικοδόμηση και στη μοίρα της πόλης.

2. Υπάρχει μια επίκαιρη πολεοδομία που πιστεύει ότι ανήκει στην εποχή της, ότι συμβαδίζει με το παρόν και ότι σημαδεύει τον παρόντα χρόνο. Υποκλίνεται προ του κυριαρχικού, προ του επιβλητικού στυλ, πλειοδοτώντας και φέρνοντάς μας σε επαφή με την κλιματισμένη κόλαση που γίντεαι και ξεγίνεται κάτω από τα πλήγματά μας, μας κάνει και μας ξεκάνει. Θολωμένη από την άμεση παρουσία, ορατή και γελοία, αισθητή και ανεπαίσθητη, αγνοεί τη μεγάλη δύναμη του παιχνιδιού της απουσίας. Θυσιάζοντας στον βωμό του παιχνιδιού του συρμού, δεν βλέπει ότι αυτό το παιχνίδι δεν είναι, γενικά, παρά μια ενδοκοσμική εκδήλωση ασήμαντη, η οποία κατέχει τους δικούς της μικρούς νομους του παιχνιδιού του κόσμου.

3. Υπάρχει μια πολεοδομία που εμφανίζεται προοδευτική, στραμμένη παράφορα προς το μέλλον, φουτουριστική και διαβολικά τεχνοκρατική. Για να χρησιμοποιήσουμε τη σωτήρια και λυτρωτική λέξη που όλες οι ευλαβικές ψυχές, ή μάλλον, όλοι οι εξεγερμένοι ψυχισμοί προσμένουν σαν εκλαϊκευμένο Μεσσία: αυτή η πολεοδομία ονομάζεται επαναστατική. Που φέρνει επανάσταση; Προφανώς στα πάντα. Σε όλα. Έχοντας μπουχτίσει από αυτό, ζητεί οριστικά το άλλο. Χωρίς καμία αυταπάτη, εννοείται, θέλει να εξαπολύσει την παραγωγική αρνητικότητα. Επιτέλους τι καταφέρνει να οικοδομήσει αυτή η πολεοδομία, μέσα στη θεωρητική της πρακτική, ποια είναι τα σημεία του λόγου της που μια σημειολογία ή μια σημειωτική τερατωδώς ευφυείς συλλαμβάνουν ζωντανά, με τρόπο έντονα ζωοδοόχο, δηλαδή εντελώς εξαντλημένο; Ποιο νέο παιχνίδι μας προτείνει; Μέσα στην εφηβική ορμή της, ήδη πρόωρα γερασμένη, οικοδομεί δύο μοντέλα που προτείνονται ως το άκρον άωτον του καινοφανούς.

Α. Το πρώτο μοντέλο είναι η επανάληψη του ειδυλλιακού, φυσιολατρικού και βουκολικού μοντέλου που αναπαράγεται τεχνικά: δέντρα, ζώα, άνθρωποι και μηχανές θα παίζουν μαζί, αρμονικά, στα βουνά, στις πεδιάδες, στο ακροθαλλάσι και στις εξοχές. Μικρές μονάδες κατοίκησης, επιμελώς προστατευμένες μέσα στη φύση, μικρές πόλεις, σχεδόν αόρατες, θα προσφέρουν ένα πλαίσιο στα παιχνίδια μάλλον παρά στις συναλλαγές φυτών και ζώων, ανθρώπων και τεχνικών μέσων. Άραγε, σ’ αυτό το παιχνίδι δεν θα υπάρχουν χαμένοι; Φαίνεται πως μια ορισμένη μετριότητα σώζει.

Β. Το δεύτερο μοντέλο είναι αποφασιστικά υπερτεχνικιστικό. Μπροστά του ωχριούν οι σημερινές επιτυχίες της κυβερνητικής και της πληροφορικής. Ανακινεί τις μεγάλες μάζες, κάνει να λειτουργούν, στο πνεύμα του φονξιοναλισμού φυσικά, υπερμηχανές και υπερτεχνικές, σχεδιάζει λαμπερές και υπερ-πολύπλοκες πόλεις, σχεδόν μεταξύ ουρανού και γης, αποπαγιδεύοντας “όλα” τα παιχνίδια του πράττειν. Διακηρύττει, όταν δεν την συγκροτεί, την αποθέωση των τεχνοδομών. Κατασκευάζοντας υπερσύγχρονα, φωτεινά και ανθεκτικά αν όχι κινητά υλικά, αυτή η πολεοδομία διαγράφει με μια μονοκοντυλιά, ήτοι με πολλές μονοκοντυλιές, τις επιθυμίες του πολλαπλά χιλιετούς και μη ξεπερασμένου παρελθόντος, πιστεύει ότι θα αποφύγει όλα τα εμπόδια του παρόντος, ονειρεύεται ότι ανοίγει διάπλατα τις θύρες του μέλλοντος. Τόσο το χειρότερο αν παραγνωρίζει τη σιωπηλή δύναμη του δυνατού. Τόσο το χειρότερο αν παραμελεί την υπόγεια δύναμη του τετελεσμένου μέλλοντα. Τόσο το χειρότερο αν αγνοεί ποιο είναι το διακύβευμά της. Δεν θέλει τάχα να είναι η πανίσχυρη νικήτρια; Α και Β. Το ανθρώπινο πνεύμα δεν ορρωδεί μπροστά σε καμιά θυσία. Ούτε καν στη θυσία της σύνθεσης. Έτσι βλέπει το φως της ημέρας μια συνθετική πολεοδομία, φυσιοκρατική – και – τεχνικιστική. Πλανάται αφελώς και μηχανικά, και παίζει σε δύο επίπεδα ταυτόχρονα. Ας αρκεστούμε σε ένα παράδειγμα: ο μαρξισμός, όπως ξέρουμε, προοιωνίζεται την κατάργηση της διαφοράς ανάμεσα στην πόλη και το χωριό. Η ηθελημένη σύνθεση θα γίνει συνεπώς πραγματικότητα. Πράγμα που εφεξής δεν μας εμποδίζει να θέσουμε το ερώτημα: αυτή η σύνθεση των δύο διαστάσεων θα υλοποιήσει ένα ουτοπικό όνειρο ή έναν εφιάλτη που θα απαγορεύει κάθε διαφυγή;

Προσκτήσεις του Μήνα

τίτλος: Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης και το έργο του
επιμέλεια: Γιώτα Καζάζη, Νεκταρία Γούναρη
εκδόσεις: ΤΕΕ
έτος έκδοσης: 2009
2 τόμοι

στοιχεία βιβλίου: 720.92 Κ -(002797) και 720.92 Κ -(002798)

τίτλος: Βοτσαλωτές αυλές της Χίου
συγγραφέας: Ξυδά Μαρία
εκδόσεις: Πυξίδα
έτος έκδοσης: 2009

στοιχεία βιβλίου: 747.4 Ξ -(002799)

τίτλος: Πανελλήνια έκθεση αρχιτεκτονικού έργου (6η:2009:Πάτρα) - Walls
εκδότης: Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Νομού Αχαΐας
έτος έκδοσης: 2009

στοιχεία βιβλίου: 720.74 Π -(002800)

Μελέτες ΤΕΕ σε ηλεκτρονική μορφή

Παρουσιάζουμε ενδεικτικά κάποιες μελέτες που έχουν εκπονηθεί από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, τα Περιφερειακά Τμήματα του και διατίθενται ελεύθερα σε ηλεκτρονική μορφή στο διαδίκτυο.

1. Πιστοποίηση Επαγγελματικής Επάρκειας για την άσκηση Τεχνικών Επαγγελμάτων και Εξειδικεύσεων - Ομάδα Εργασίας, Φεβρουάριος 2009

2. Φορολογία Ελεύθερων Επαγγελματιών Αρχιτεκτόνων Μηχανικών: Ανάλυση διατάξεων Ν. 2238/94, Ερμηνεία διατάξεων Ν. 3296/04, Ν. 2859/2000, Παραδείγματα στο Εισόδημα, Φ.Π.Α. Ν. 2859/2000 - Κ.Β.Σ. της Μπόσκου Β., Σεπτέμβριος 2008

3. Εξοικονόμηση και διαχείριση ενέργειας στα κτίρια - Ημερίδα, Ιούλιος 2009

4. Εγχειρίδιο Ανάπτυξη της Κρητικής Βιομηχανίας Ποτών και Τροφίμων - Ομάδα Εργασίας, Απρίλιος 2010

περισσότερες μελέτες μπορείτε να βρείτε εδώ και εδώ αλλά και στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ-Τμήμα Κέρκυρας

Αρχιτεκτονικά Θέματα Νο 4

Περιεχόμενα

1. Αρχιτεκτονική — Πολεοδομία

Ο αρχιτέκτων και η κοινωνία, του Tapani Eskola

Ο αρχιτέκτων και η βιομηχανοποίηση της κατασκευής, του Σ. Κονταράτου

Αυθαίρετη δόμηση και το στεγαστικό πρόβλημα, του Α. Ρωμανού

Άνθρωπος και περιβάλλον στους νέους ελληνικούς οικισμούς, των Χρ. Κατσαράκη, Γρ. Καφετζόπουλου, Αλ. Μονεμβασίτου, Ν. Ξανάλατου, Φ. Παπαγεωργίου, Α. Σπηλιόπουλου και Αγγ. Χριστοδούλου

Προς ένα νέο ορισμό της δομής, του Μ. Παπαδολαμπάκη

Σημειώσεις για την πολεοδομική αρχιτεκτονική, του Κ. Χατζημιχάλη

Το τεχνητό περιβάλλον και ο ανθρώπινος παράγων: εισαγωγή, του M. Jay

Ψυχολογία και αρχιτεκτονική, του Δρ. B. Wells

Η αντίληψη του περιβάλλοντος, του P. Jay

Η ηλεκτρονική πολεοδομία, του Τ. Χ. Ζενέτου

Η συμβολή της ολοκληρωμένης «πληροφορίας» στην πολεοδομία, του Δρ. Δ. Κ. Ρόκου

2. Νοσοκομειακή αρχιτεκτονική

Ο ανθρώπινος παράγων στη νοσοκομειακή αρχιτεκτονική, του Α. Λυμπεράκη

3. Κεφάλαια από την ιστορία τής ελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας

Βενετική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, του Χ. Μπούρα

Μεστά. Το μεσαιωνικό χωριό της Χίου

4. Μορφές

Το έργο του Π. Α. Μιχελή, του Δ. Α. Ζήβα

Mies van der Rohe, του A. James Speyer

Η σημασία του έργου του Walter Gropius, του N. Taylor

Sigfried, ένας θεωρητικός της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, του Γ. Λαββα

5. Από τη δραστηριότητα του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων

Ο θεσμός των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών

Εκδηλώσεις στη μνήμη του Δημήτρη Πικιώνη

Η προστασία τοπίου και μνημείων

Ο ξενώνας «Στάμου Στούρνα»

6. 31 Έλληνες αρχιτέκτονες

Κατοικία στο Νέο Ψυχικό, αρχιτέκτων Ελισάβετ Εμμανουηλίδου

Κατοικία στην Κηφισιά, αρχιτέκτων Α. Τομπάζης. Συνεργάτης αρχιτέκτων Δ. Διαμαντόπουλος

Κατοικία στο Κεφαλάρι, αρχιτέκτων Ι. Γ. Κούτσης

Κατοικία στον Κορινθιακό, αρχιτέκτονες Ν. Καλογεράς, Π. Κουλέρμος και Σ. Αμούργης

Κατοικία στην Εκάλη, αρχιτέκτων Μ. Φωτιάδης. Συνεργάτης αρχιτέκτων Π. Μασουρίδης

Εξοχική κατοικία στο Πευκοχώρι Χαλκιδικής, αρχιτέκτων Ελένη Τσόκου

Κατοικία στο Ψυχικό, αρχιτέκτων Κ. Μπίτσιος. Συνεργάτης αρχιτέκτων Ν. Πετριόλι

Κατοικία στην Πεντέλη, αρχιτέκτων Ι. Κανετάκης

Πολυκατοικία στο Ψυχικό, αρχιτέκτων Σ. Κονταράτος

Συγκρότημα εξοχικών διαμερισμάτων στη Γλυ¬φάδα, αρχιτέκτων Ι. Ρίζος

Εργοστάσιο απορρυπαντικών στην Αθήνα, αρχιτέκτονες Τ. Χ. Ζενέτος και Η. Χ. Αποστολίδης

Η Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα, αρχιτέκτων E. Bedford. Συνεργάτες αρχιτέκτονες Ι. Αντωνιάδης και Ε. Βασιλειάδης

Κοινοτικό Κατάστημα Βουλιαγμένης, αρχιτέκτων Η. Παπαγιαννόπουλος

Κτίριο γραφείων στη Λάρισα, αρχιτέκτων Ν. Δεσύλλας

Περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, αρχιτέκτονες Π. Τζώνος, Γ. Χόιπελ και Ξανθή Χόιπελ

Δύο οικιστικά συγκροτήματα στην Εκάλη, αρχι¬τέκτων Μ. Φωτιάδης. Συνεργάτες αρχιτέκτονες Ελένη Βουρλούμη και Π. Μασουρίδης

Αθλητικό Κέντρο στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, αρ¬χιτέκτονες Ι. Ρίζος και Σ. Στάικος. Συνεργάτες αρχιτέκτονες Σ. Αγιοστρατίτης και Ευγ. Τζαβάρα

Κτίριο γραφείων ΔΕΗ στην Πάτρα, αρχιτέκτων Ν. Κλάψης

Δύο παιδικές έξοχες τής ΧΑΝ στον Άγιο Γιάννη Πηλίου και στον Άγιο Νικόλαο Χαλκιδικής, αρχιτέκτονες Π. Τζώνος, Γ. Χόιπελ και Ξανθή Χόιπελ

Γυμνάσιο και Λύκειο θηλέων στην Αθήνα, αρχιτέκτονες Χ. Κόκκας και Ι. Ράνος. Αρχιτέκτων εσωτερικών χώρων Λία Κόκκα

Εκκλησία στο Ηράκλειο, Κρήτη, αρχιτέκτων Μ. Ρωμανός

7. Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί

Κτιριακό συγκρότημα ΠΙΚΠΑ

Συγκρότημα σχολικών κτιρίων στην Αθήνα

Εμπορικό κέντρο Δήμου Αθηναίων

Δημοτικό θέατρο στην Αθήνα

Κτιριακό συγκρότημα στην Αθήνα

Κτίριο γραφείων ΜΤΠΥ στην Αθήνα

Τουριστικά περίπτερο και διαμόρφωση πλατείας στη Λαμία

Δημοτικά κτίριο στην Αλεξανδρούπολη

8. Σπουδαστικές εργασίες

Πρόταση για τη συστηματική επίλυση του προβλήματος τής μεταβολής του χώρου στην κατοικία

Κέντρο διαστημικών ερευνών

Εξελισσόμενη κατοικία

Εξυγίανση και αναμόρφωση τής περιοχής Ψυρρή

Βιομηχανική ζώνη στον «Ελαιώνα» Αθηνών

Ιππόδρομος στη Δεκέλεια

Εμπορικό κέντρο στη λεωφόρο Κηφισίας

Κινητή έκθεση

Σύστημα προκατασκευής για κατοικία στην Ελλάδα

Μεταβαλλόμενα προκατασκευασμένα ενδύματα μαζικής κατασκευής

Έλεγχος και ρύθμιση στο φυσικό περιβάλλον

Συστήματα οργανώσεως χρήσεων και υποχρήσεων χώρου

Εκπαίδευση

Drugstore

Συγκρότημα πολυκατοικιών στο Δυτικό Βερολίνο

Στα ράφια μας

τίτλος: Η αισθητική των πόλεων και η πολιτική των παρεμβάσεων
(2003:Αθήνα) : Συμβολή στην αναγέννηση του αστικού χώρου
: Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου

έτος έκδοσης: 2004
εκδότης: Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε

στοιχεία βιβλίου στη βιβλιοθήκη του ΤΕΕ-ΤΔΚ
307.76 Α -(002270)

Από τον πρόλογο της Επιστημονικής και Οργανωτικής Επιτροπής του συνεδρίου:

Τα τελευταία 20 χρόνια διαπιστώνεται ότι οι πόλεις και οι οικισμοί της χώρας έχουν υποστεί δραματικές αλλαγές εξαιτίας ποικίλων παραγόντων, ενώ η αισθητική και η φυσιογνωμία τους περνούν από επάλληλες κρίσεις, με τάσεις που κατά πλειοψηφία θα συντείνουν στην επιδείνωση της κατάστασης. Από την άλλη, αρμόδιοι φορείς του Δημοσίου, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώσεις και ομάδες πολιτών κατέβαλλαν και καταβάλλουν προσπάθειες ανατροπής των δυσμενών τάσεων, που όμως είναι απαραίτητο να γίνουν ευρύτερα γνωστές, να αξιολογηθούν και να συμβάλουν στον πολλαπλασιασμό των δράσεων, αλλά και στο συντονισμό τους........

Στόχοι του συνεδρίου ήταν:

# Η ανάδειξη των προβλημάτων της σημερινής πόλης, ως προς την αισθητική της καθώς και των δυσμενών προοπτικών, που διαφαίνονται.
# Η συμβολή στην συνειδητοποίηση εκ μέρους των αρμοδίων και των πολιτών των αισιόδοξων μηνυμάτων αλλά και των προϋποθέσεων που τίθενται για την αναγέννηση της ελληνικής πόλης και την αναβάθμιση της αισθητικής της.
# Η προσέγγιση και αξιολόγηση σχετικών θεσμών, μεθόδων, πολιτικών, αποτελεσμάτων και επιπτώσεων από προγράμματα παρεμβάσεων στον αστικό χώρο εκ μέρους των ΟΤΑ, λοιπών φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα κ.α.

Η θεματική του συνεδρίου περιλαμβάνει τα εξής πεδία: το ευρύτερο πλαίσιο, που επηρεάζει την πόλη και την αισθητική της. Η αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης (αίτια, συμπτώματα, επιπτώσεις). Οι σημερινές τάσεις στον σχεδιασμό του αστικού χώρου, θεωρητικές θέσεις, πρακτικές, πολιτικές και στρατηγικές παρεμβάσεων. Παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αξιολόγηση και επιπτώσεις. Προβλήματα εφαρμογής των ασκουμένων πολιτικών: θεσμικό πλαίσιο, διαχείριση και κατάχρηση του αστικού χώρου, χρηματοδοτικά ζητήματα, ειδικά θέματα. Η ζητούμενη ανάδειξη της τέχνης στην πόλη και η αναβάθμιση του πολιτισμού και της συμπεριφοράς.

Εισηγήσεις:

Ενότητα 1 : Η αισθητική των πόλεων: πλαίσιο, πραγματικότητα

Οικονόμου Δημ. - Αστική αναγέννηση και αισθητικές παρεμβάσεις: Μια αναγκαστική σχέση

Σηφουνάκης Ν. - Η αρχιτεκτονική αλλοίωση των οικιστικών συνόλων του Αιγαίου από και πώς να αντιμετωπιστεί η λυπηρή αισθητική πραγματικότητα

Κουκουλόπουλος Χ. & Αγραπίδης Χρ. - Η αισθητική και η αρχιτεκτονική ως μέρος της λειτουργικότητας της πόλης. Αποτίμηση της σημερινής κατάστασης στο λεκανοπέδιο.

Καραποστόλης Β. - Αθήνα: Το ζήτημα της ευρυχωρίας

Κονταράτος Σ. - Η τέχνη στο δημόσιο χώρο της σύγχρονης πόλης: προβλήματα και προοπτικές

Ενότητα 2: Θεωρητικές προσεγγίσεις και στρατηγικές αισθητικής αναβάθμισης του αστικού χώρου

Πανέτσος Γ. - Η ανάγκη της θεωρητικής επεξεργασίας. Ζητήματα στρατηγικής και ποιότητας σχεδιασμού του αστικού χώρου στην Ελλάδα

Στεφάνου Ι. - Η αισθητική φυσιογνωμία των ελληνικών πόλεων

Ζήβας Δ. - Ο δημόσιος χώρος της πόλης - η συγκρότηση, η λειτουργία και η παιδευτική του αποστολή

Θόδωρος (γλύπτης) - Η ποιότητα της πόλης ως ζωτικό στοιχείο επιβίωσης. Σχέση μεταξύ εικόνας και δομής του αστικού περιβάλλοντος

Ντηνιακός Κ. - Ανάταξη του αστικού χώρου μέσα από τις πολεοδομικές παρεμβάσεις

Ενότητα 3: Παρεμβάσεις στον αστικό χώρο - Διεθνής Εμπειρία

Δεκαβάλλας Κ. - Η Αρχιτεκτονική και ο εξοπλισμός του δημόσιου χώρου σε πόλεις του εξωτερικού. Ένας προβληματισμός χωρίς τέλος

Τσιώμης Γ. - Ο αστικός σχεδιασμός, από τον καλλωπισμό στη στρατηγική του χώρου — Παραδείγματα από τη Γαλλία

Χατζηγώγας Γ. - Σχόλια για την αρχιτεκτονική στις πλατείες και τους δημόσιους χώρους της Βαρκελώνης

Καλαντίδης Α. - Βερολίνο - Τρεις προτάσεις για μία νέα πόλη

Βαρώτσος Κ. - Ακολουθώντας το αντικειμενικό χάνουμε το πραγματικό. Βιωματικές εμπειρίες από το εξωτερικό. Συγκρίσεις με την Ελλάδα

Λαλένης Κ. & Καλλιακούδας Τρ. - Σύγκριση θεσμικών πλαισίων και πολιτικών εξασφάλισης ελευθέρων χώρων σε πόλεις, στις ευρωπαϊκές χώρες

Παναγιωτοπούλου Ρ & Πιπίνης Κ. - Celebration of cities: Διεθνής ανταλλαγή ιδεών

Ενότητα 4: Σχεδιασμός - Προτάσεις και εφαρμογές παρεμβάσεων (1)

Χρηστίδης Χρ. & Παϊσίδης Γ - Η πόλη τη νύχτα

Αίσωπος Ι. - Ο ελληνικός δημόσιος χώρος

Παπαδόπουλος Λ. - Η ανεύρετη ταυτότητα του δημόσιου χώρου και η αμηχανία της αρχιτεκτονικής ή dirty pretty things

Καψάνης Δημ. - Μόνιμες και προσωρινές παρεμβάσεις σε κοινόχρηστους χώρους της πόλης

Μπρέγιαννης Α. - Πρωτοβουλίες του Δήμου Αμαρουσίου για την αισθητική αναβάθμιση της πόλης

Κρητικός Β. & Λαμπρόπουλος Α. - Το ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΜΠ: Αισθητική αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου των Αθηνών

Σερράος Κ. - Η αισθητική της σύγχρονης αναπτυσσόμενης πόλης στην Ελλάδα

Σταματίου Ελ. - Επιδιώξεις αισθητικής αναβάθμισης του αστικού χώρου.
Πολιτική παρεμβάσεων, τάσεις και εφαρμογές στην Αθήνα και στην περιφέρεια

Γκολάντα Ν. - Το πείραμα της Λάρισας: Οι αισθητικοί χειρισμοί επανίδρυσης σχέσης με το «ιστορικό» και «φυσικό τοπίο»

Ενότητα 4: Σχεδιασμός - Προτάσεις και εφαρμογές παρεμβάσεων (ΙΙ)

Καπερώνη Π. & Κοσμόγλου Γ. & Μακρή Ε. - Θεσμοί και εργαλεία για την υλοποίηση παρεμβάσεων αναβάθμισης στον αστικό χώρο

Φιλιπποπούλου Μιχαηλίδου Ε. - Αρχιτεκτονική της διάρκειας: Μνημεία του χθες και του αύριο

Γαλάνη Ν. - Χρήση ή κατάχρηση των υπό ανάπλαση αστικών δημοσίων χώρων;

Ευθυμιάδου Β. - Πόλη και διαφήμιση - Προβολή ή προσβολή;

Δημαράς Ι. - Πάτρα 2006: Ιστορική πρόκληση

Οικονόμου Κ. - Αισθητικές παρατηρήσεις στον υπαίθριο δημόσιο αστικό χώρο

Τσακαλίδου Β. - Αρχιτεκτονικές «παρεμβολές» στο αστικό περιβάλλον

Παπαδόπουλος Σ. - «Η Εικονικής Πραγματικότητας Ιλουστρασιόν Εικόνα της Αθήνας». Αναγκαία επικοινωνιακή συνθήκη για την ενθάρρυνση των πολιτών, για να αναπτύξουν τις φιλοδοξίες τους για την πόλη

Ενότητα 6: Σχεδιασμός - Προτάσεις και εφαρμογές παρεμβάσεων (ΙΙΙ)

Ιωακειμίδης Γ. - Δημόσιος χώρος και Τοπική Αυτοδιοίκηση

Καλτσής Π & Χατζημανωλάκης Δ. - Ενοποίηση αρχαιολογικού χώρου Δελφών

Λεφάκη Στ. - Μελέτη διαχείρισης, οργάνωσης, διαμόρφωσης και ανάπλασης κοινοχρήστων χώρων της περιοχής του κέντρου Κοζάνης (1998-2003)

Σταθακόπουλος Π. - Η αισθητική των πόλεων και η πολιτική των παρεμβάσεων: το εγχείρημα της Λάρισας, 15 χρόνια μετά την πολιτική της παρέμβασης

Αναστόπουλος Κ & Μπαρδάκας Ε. - Αισθητικά και περιβαλλοντικά προβλήματα της Ύδρας. Η περίπτωση του κλιματισμού

Κίτσος Ε. - Η μορφή της πόλης: παρατήρηση, θεωρία και πράξη

Μπόμπολος Ν. - Οι σύγχρονες τάσεις στον αστικό σχεδιασμό και η σημασία της ιστορικής αστικής κληρονομιάς

Αναπτυξιακή Διημερίδα ΤΕΕ/ΤΔΚ "Προώθηση των Έργων Υποδομών και Περιβάλλοντος Ν. Χανίων"

Εισηγήσεις ομιλητών στη διημερίδα που διοργάνωσε του ΤΕΕ - Τμήμα Δυτικής Κρήτης στις 30 και 31-01-2010
με τίτλο "Προώθηση των Έργων Υποδομών και Περιβάλλοντος Ν. Χανίων στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2007 – 2013"


Εισήγηση Προέδρου ΤΕΕ/ΤΔΚ κ. Αντώνη Πιταριδάκη

Εισήγηση Ομάδας Εργασίας ΤΕΕ-ΤΔΚ
"Λοιπά Έργα Υποδομών Περιβάλλοντος & Χωροταξικού Σχεδιασμού Ν. Χανίων ΠΕΠ Κρήτης και Τομεακά Προγράμματα 2007-2013"

Εισήγηση κ. Αγαπάκη Γ.
ΒΟΑΚ: Υφιστάμενη Κατάσταση – Προτάσεις – Στόχοι

Εισήγηση κ. Στεργιάννη Κ.
Έργα Περιβάλλοντος: Απαραίτητα Έργα Συλλογής, Μεταφοράς, Επεξεργασίας και Διάθεσης Λυμάτων

Εισήγηση κ. Πατρελάκη Μ.
Αρδευτικά Έργα:
Ανάπτυξη του γενικού σχεδίου «Αξιοποίηση του Υδατικού Δυναμικού Δυτικής Κρήτης» στο Νομό Χανίων, συμπληρωματικά και νέα έργα για την αύξηση των υδατικών πόρων καθώς και τη συλλογή, αποθήκευση, μεταφορά και διάθεση αρδευτικού νερού

Άρθρο της εβδομάδας

Η ατελέσφορη προσπάθεια εθνικής χαρτογραφίας
του κ. Γ. Tολια
Καθημερινή 31-01-2010


τίτλος: Οι χαρτογραφικές περιπέτειες της Ελλάδας, 1821 - 1919
συγγραφέας: Ευλαγγελος Λιβιεράτος
εκδ.: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)
έτος εκδοσης: 2009

Οι Eλληνες έχουμε μιαν ανολοκλήρωτη σχέση με τον χώρο. Αρνούμαστε να τον βιώσουμε ως κεντρική παράμετρο του δημόσιου και του ιδιωτικού μας βίου, και αναβάλλουμε συνεχώς το ζήτημα της ορθολογικής αντιμετώπισής του. Εγκλωβισμένοι ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο, μεταοθωμανοί και νεοκλασικοί, με τριτοκοσμικές αδράνειες και ευρωπαϊκές φιλοδοξίες, καλλιεργούμε μιαν ακυρωτική αντιμετώπιση του χώρου, μια σχέση σχεδόν ουτοπική. Οφείλουμε να αναζητήσουμε τους λόγους καθώς τα αποτελέσματα είναι συντριπτικά: παντελής έλλειψη χωρικού σχεδιασμού, απουσία κτηματολογίου, σύγχυση και ανεπάρκεια αρμοδιοτήτων, πολεοδομική αναρχία, πελατειακές σχέσεις και ατομικισμός, ιδιωτικές και δημόσιες δράσεις που αγνοούν το περιβάλλον –ακόμη και το πιο άμεσο, μη ανατάξιμες καταστροφές και ληστρικές επιθέσεις.

Τις ανεκπλήρωτες σχέσεις των Ελλήνων με τον χώρο έρχεται να διερευνήσει το τελευταίο βιβλίο του Ευάγγελου Λιβιεράτου, που εξέδωσε το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ). Η μελέτη εστιάζεται στον πρώτο αιώνα του ελεύθερου εθνικού βίου (1821 - 1919) και προσεγγίζει το ζήτημα από τη σκοπιά των προθέσεων στρατηγικού ελέγχου του εθνικού χώρου, τόσο στην κλίμακα της επικράτειας, όσο και στην κλίμακα της εγγείου ιδιοκτησίας. Ετσι, οι αναλύσεις του Ευάγγελου Λιβιεράτου κινούνται γύρω από περισσότερους άξονες, πράγμα που φανερώνει τη συνθετική δεξιοτεχνία του στην στοχαστικότερη έως τώρα στιγμή της δουλειάς του.

Κεντρικό νήμα της μελέτης είναι η ατελέσφορη χαρτογράφηση και κτηματογράφηση της χώρας κατά τον ευρύτερο 19ο αιώνα. Με το βιβλίο αυτό τίθεται στην πραγματολογική του βάση ένα από τα κεντρικά ζητήματα της νεώτερης ιστορίας μας, το ζήτημα του ελλείμματος δημόσιας βούλησης για ουσιώδη έλεγχο και ορθολογική διαχείριση του χώρου. Διαβάζοντας τις χαρτογραφικές περιπέτειες της Ελλάδας στον 19ο αιώνα, παρακολουθούμε επί χάρτου το πώς ακυρώνονται και αδρανοποιούνται οι εκάστοτε πρωτοβουλίες, πώς και γιατί χάνεται διαρκώς το στοίχημα. Την κρυπτο-αποικιακή στάση των ξένων επιστημονικών και τεχνικών αποστολών, τον πελατειακό χαρακτήρα της δημόσιας διαχείρισης του χώρου, ιδιαιτέρως στο ζήτημα του κτηματολογίου και των εθνικών γαιών, τις εκατέρωθεν ληστρικές διαθέσεις, τις περιπέτειες της χαρτογραφικής–τοπογραφικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, στρατιωτικής και πολιτικής. Τέλος, την ολοένα και εντονότερη ανάμειξη του στρατού στη διαχείριση του χώρου και τη διαπάλη μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας για εθνική γεωεποπτεία.

Oι πρώτες προσπάθειες

Η εξιστόρηση αρχίζει με τα επαναστατικά χρόνια, όπου εντοπίζονται και ερμηνεύονται οι πρώτες, άκαρπες, προσπάθειες του κυβερνήτη Καποδίστρια να προμηθευτεί τους απαραίτητους για μια σύγχρονη διαχείριση της επικράτειας χάρτες. Ακολουθεί μια εκτίμηση του χαρτογραφικού έργου της Γαλλικής Επιστημονικής Αποστολής στον Μοριά, που αποδεσμεύτηκε σχεδόν αμέσως από τον δημόσιο ελληνικό έλεγχο για να εξυπηρετήσει τις προτεραιότητες, γνωστικές, στρατηγικές και άλλες, των Γάλλων στην Ελλάδα. Παρουσιάζονται οι μάταιες –πάλι– προσπάθειες του Ιωάννη Κωλέττη στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Οθωνα, να συστήσει μια δημόσια υπηρεσία χαρτογράφησης και κτηματογράφησης.

Ειδικά κεφάλαια του βιβλίου αφιερώνονται στη γερμανική αναλυτική χαρτογραφία της Αττικής στα τέλη της οθωνικής περιόδου και τα πρώτα χρόνια του Γεωργίου Α΄, που εξυπηρέτησε και αυτή το κύρος και τις ανάγκες της Γερμανικής ιδεολογίας της εποχής, ειδικότερα της ανάδειξής της σε ανάδοχο και διαχειριστή της ελληνικής κληρονομιάς. Περιγράφεται η ελληνο-αυστριακή χαρτογράφηση της άρτι προσαρτημένης Θεσσαλίας και ο ρόλος των πρώτων Eλλήνων στρατιωτικών τοπογράφων και χαρτογράφων, του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και του Ιφικράτη Κοκκίδη.

Η εξιστόρηση κορυφώνεται με τις απόπειρες εθνικής χειραφέτησης ως προς τη διαχείριση του εθνικού χώρου με την πρωτοβουλία των κυβερνήσεων Τρικούπη να καλέσουν τη μεγάλη αυστριακή τεχνική αποστολή (1889 - 1896), με σκοπό τη χαρτογράφηση και κτηματογράφηση της χώρας. Οι εργασίες της αποστολής διακόπηκαν από τον «ατυχή πόλεμο» του 1897. Στον πόλεμο αυτόν οι μαχόμενοι στερούνταν επιτελικών χαρτών, ωστόσο η αυστριακή αποστολή πρόλαβε να συνδέσει το τριγωνομετρικό δίκτυο της Ελλάδας με εκείνο των βορειοδυτικών (και αυστριακών) Βαλκανίων. Τέλος, ιστορούνται οι ανεπιτυχείς –πάλι– προσπάθειες του Κ.Δ. Καρούσου για τη σύσταση ενός δημόσιου χωρογραφικού θεσμού πολιτικού χαρακτήρα, και η τελική εγκαθίδρυση και θεσμοθέτηση του αποκλειστικού στρατιωτικού ελέγχου στην εθνική χαρτογραφία στις αρχές του 19ου αιώνα και την εν γενέσει αποδυνάμωση του τοπογραφικού ρόλου του Πολυτεχνείου.

Προσκτήσεις του Μήνα

τίτλος : Πρακτικός Οδηγός για την αποτίμηση φέρουσας ικανότητας και τις δομητικές επισκευές μετά από πυρκαγιά, σε μικρά κτίρια από σκυρόδεμα και από τοιχοποιία

στοιχεία βιβλίου: 620.13717 Π -(002719)

τίτλος: Διαχείριση βιοστερεών με έμφαση στην εθνική και διεθνή νομοθεσία

στοιχεία βιβλίου: 628.43 Δ -(002720)

τίτλος:
Τεχνικές επεμβάσεις έκτακτης ανάγκης μετά από καταστροφικό σεισμό, άρση επικινδυνοτήτων προσωρινές υποστηλώσεις - αντιστηρίξεις : Τεχνικό εγχειρίδιο : Εγχειρίδιο Νο 2

στοιχεία βιβλίου: 624.1762 Υ -(002718)

Νεκρομαντείο του Αχέροντα

Το πιο φημισμένο νεκρομαντείο του αρχαίου ελληνικού κόσμου βρίσκεται κοντά στις βορειοδυτικές όχθες της Αχερουσίας λίμνης, στο σημείο όπου ενώνονται τα ποτάμια του Άδη, ο Αχέροντας με τον Κωκυτό. Στις αρχαίες πηγές η τοποθεσία της Αχερουσίας λίμνης περιγράφεται ως το σημείο κατάβασης των νεκρών στον Άδη και η Εφύρα, η πόλη της Ηπείρου που βρίσκεται λίγο βορειότερα, συνδέεται με πανάρχαιη λατρεία της θεότητας του θανάτου. Στο νεκρομαντείο πήγαιναν οι πιστοί για να συναντήσουν τις ψυχές των νεκρών, που μετά την απελευθέρωσή τους από το σώμα αποκτούσαν την ικανότητα να προβλέπουν το μέλλον. Η παλαιότερη αναφορά του νεκρομαντείου του Αχέροντα γίνεται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια, όταν η Κίρκη συμβουλεύει τον Οδυσσέα να συναντήσει στον Κάτω Κόσμο τον τυφλό μάντη Τειρεσία και να πάρει χρησμό για την επιστροφή στην πατρίδα του (κ 488 κ.ε.), και αμέσως παρακάτω δίνει τη συναρπαστική περιγραφή της καθόδου του Οδυσσέα, ενός θνητού, στον Άδη (λ 24 κ.ε.). Η ομοιότητα της ομηρικής περιγραφής με τη θέση του νεκρομαντείου είναι εκπληκτική, στοιχείο που παρατηρεί και ο Παυσανίας σχεδόν χίλια χρόνια αργότερα, θεωρώντας ότι ο Όμηρος πρέπει να είχε δει τα μέρη αυτά (1.17.5). Ωστόσο, στην ελληνική μυθολογία και άλλοι ήρωες είχαν τολμήσει αυτή την κατάβαση στον Άδη: ο Ορφέας για να φέρει στη γη την αγαπημένη του Ευρυδίκη, ο Ηρακλής για να φέρει στο βασιλιά Ευρυσθέα τον Κέρβερο, τον τρικέφαλο σκύλο-φύλακα της εξόδου από τον Άδη, και ο Θησέας με τον Πειρίθου για να αρπάξουν την Περσεφόνη.

Η παλαιότερη χρήση του λόφου όπου σώζεται το νεκρομαντείο ανάγεται στη μυκηναϊκή εποχή (14ος-13ος αι. π.Χ.), στην οποία χρονολογούνται τρεις παιδικοί τάφοι με λιγοστά ευρήματα. Αργότερα στο χώρο πρέπει να ιδρύθηκε ιερό αφιερωμένο στη θεότητα της Γης, όπως δείχνουν όστρακα αγγείων και πήλινα ειδώλια, που βρέθηκαν στους δυτικούς πρόποδες του λόφου και χρονολογούνται μέχρι και τα μέσα του 7ου αι. π.Χ. Τα σωζόμενα λείψανα του νεκρομαντείου χρονολογούνται στην ελληνιστική περίοδο. Το κύριο τμήμα του ιερού χρονολογείται στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους (τέλη 4ου - αρχές 3ου αι. π.Χ.), ενώ σε μια δεύτερη οικιστική φάση, στο τέλος του 3ου αι. π.Χ., προστέθηκε στα δυτικά του αρχικού ιερού ένα συγκρότημα με μια κεντρική αυλή, γύρω από την οποία υπήρχαν δωμάτια και αποθήκες. Το ιερό με αυτή τη μορφή λειτούργησε αδιάλειπτα για δύο αιώνες περίπου. Με την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους πυρπολήθηκε το 167 π.Χ., οπότε και τελείωσε η λειτουργία του. Στον 1ο αι. π.Χ. με την εγκατάσταση Ρωμαίων εποίκων στην πεδιάδα του Αχέροντα, η αυλή του ιερού κατοικήθηκε πάλι. Στις αρχές του 18ου αιώνα στο χώρο οικοδομήθηκε η μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που σώζεται μέχρι σήμερα, και το αντίστοιχο νεκροταφείο.

Το νεκρομαντείο ανασκάφηκε τα έτη 1958-1964 και 1976-1977 υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας και ήταν το πρώτο ιερό και μαντείο των θεών του Κάτω Κόσμου που έγινε γνωστό.

«Θαύμα» ακουστικής χαρακτηρίζεται το Νεκρομαντείο του Αχέροντα σε έρευνα των διδακτόρων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Παναγιώτη Καραμπατζάκη και Βασίλη Ζαφρανά, που παρουσιάστηκε σε επιστημονικό συνέδριο στην Ιταλία.

Οι δύο επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα, ύστερα από μελέτη 12 ετών, ότι στην υπόγεια αίθουσα του νεκρομαντείου, βασιλεύει απόλυτη ησυχία.Όπως αναφέρουν, πρόκειται για έναν πολύ καλά ηχομονωμένο θάλαμο, που τα 15 τόξα του μειώνουν στο ελάχιστο την αντήχηση.Έτσι, δεν είναι τυχαίο που το Νεκρομαντείο του Αχέροντα θεωρούνταν το «Κατώφλι του Κάτω Κόσμου».Οι κ.κ. Καραμπατζάκης και Ζαφρανάς, χρειάστηκαν αλλεπάλληλες μετρήσεις και διαφορετικά και εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα, για να επιβεβαιώσουν αυτό το φαινόμενο.

Η παρατήρηση των τόξων, σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερα χαμηλές τιμές του χρόνου αντήχησης και του θορύβου βάθους, οδήγησαν τους δύο ερευνητές στο συμπέρασμα ότι ο χώρος ήταν συνειδητά κατασκευασμένος, ώστε να δημιουργεί στον επισκέπτη του έντονα ψυχοακουστικά φαινόμενα.Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ακουστικές τιμές, πλησιάζουν την ακουστικότητα που υπάρχει στους ανηχοϊκούς θαλάμους (σύγχρονα εργαστήρια ακουστικής).

Στόχος των αρχαίων κατασκευαστών του Νεκρομαντείου του Αχέροντα ήταν να αποπροσανατολίζουν τις αισθήσεις του επισκέπτη, δίνοντάς του την ψευδαίσθηση της επαφής με τον Κάτω Κόσμο.Μάλιστα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι δεν είναι δυνατό να αντιληφθούμε την μεγέθυνση των ψυχοακουστικών φαινομένων, αν αναλογιστούμε ότι οι επισκέπτες του Νεκρομαντείου περνούσαν από σωματικές και ψυχικές δοκιμασίες.

πηγές:

- Νεκρομαντείο του Αχέροντα
- Θαύμα ακουστικής το Νεκρομαντείο του Αχέροντα